دوئل شوالیه‌های سینما در اسکار ۹۶

شمارش معکوس برای برگزاری مشهورترین و بزرگ ترین رقابت سینمایی در جهان اغاز شده است. نود و ششمین دوره اهدای جوایز آکادمی (اسکار ۲۰۲۴) روز ۱۰ مارس (بامداد دوشنبه ۲۱ اسفند) در سالن دالبی تئاتر هالیوود با اجرای جیمی کیمل برگزار می‌شود. از روز ۳ بهمن که اسامی نامزدهای نهایی اسکار اظهار شد همه نگاه‌ها به پیش بینی هایی خیره شده است که محافل سینمایی جهان از برندگان این رقابت بزرگ دارند. هالیوود، اکنون در آخرین ساعات منتهی به برگزاری مراسم و اظهار نتایج برندگان، به میدان پرچالشی از تخمین‌ها و پیش بینی‌ها تبدیل شده است. این، معرکه‌‌ای برای رقابت و جدال فهرست ها است. شوالیه‌های این میدان هم کمپانی‌های قوی و بزرگ فیلمسازی اند که هرکدام می‌کوشند فهرست‌های تخمینی خود را واقعی تر و تحقق پذیرتر معارفه کنند. مطابق حرف های رسانه ها، برای مثال کمپانی «یونیور سال پیکچرز» فهرست‌هایی را تبلیغ می‎‌کند که فیلم «اوپنهایمر» را شانس مهم اسکار می‌دانند و کمپانی «پارامونت پیکچرز» فهرست‌هایی که «قاتلان ماه کامل» را در پیش‌بینی‌ها بالاتر نشانده‌اند. به هر روی، به نظر می‌رسد زیاد تر فهرست‌هایی که تا بحال از برندگان احتمالی انتشار شده، رنگ و بوی تبلیغاتی دارد.

بلیت کدام فیلم‌ها می‌برد؟

سیاست و اقتصاد،‌ ‌جزء جدایی ناپذیر هالیوود است و این،‌ چیزی نیست که حتی بانیان و برگزارکنندگان اسکار منکر آن باشند. احتمالا کمتر سالی را بتوان سراغ گرفت که در گزینش نهایی برگزیدگان اسکار،‌ نشانه هایی از وجود امر سیاسی را نتوان یافت. چه بسا این اتفاق،‌اختصاصی اسکار یا هیچ جشنواره هنری فرد دیگر قابل قیاس نباشد و همه رقابت‌های سینمایی، در سطوح گوناگون،‌متأثر از شعاع‌های دور و نزدیک سیاست باشند. به این اعتبار، تحلیل گران مسائل سینمای جهان حرف های اند رخدادهای تلخ  در شرق اروپا و نیز خاورمیانه، از جمله جنگ روسیه با اوکراین و جنگ اسرائیل علیه فلسطینیان در غزه و نیز مناقشات دریایی آمریکا در خلیج عدن و دریای مدیترانه، کمابیش تأثیراتی بر نتایج نهایی اسکار خواهد داشت و فیلم هایی را در رده بالاتر خواهد نشاند که همدلی بیشتری با آمریکا داشته باشند.

با اظهار نامزدهای نود و ششمین دوره جوایز سینمایی اسکار در اغاز بهمن ماه، فیلم‌ «اوپنهایمر» ساخته کریستوفر نولان در ۱۳بخش نامزد شد و بعد از آن فیلم «بیچارگان» ساخته یورگوس لانتیموس با ۱۱نامزدی قرار گرفت. فیلم‌های «قاتلان ماه کامل» با ۱۰نامزدی، «باربی» با ۸نامزدی، «استاد» با ۷نامزدی و فیلم‌های «آناتومی یک سقوط»، «داستان آمریکایی»، «جاماندگان» و «منطقه مورد علاقه» هرکدام با ۵ نامزدی در جایگاه‌های بعدی فهرست قرار گرفتند. مسئله زیاد دلنشین این که این نخستین بار در تاریخ ۹۶ ساله اسکار است که  کارگردان سه فیلم از ۱۰ فیلمی که در فهرست نامزدهای بهترین فیلم قرار گرفته اند،یعنی «آناتومی یک سقوط» ساخته ژوستین تریه، «باربی» ساخته گرتا گرویگ و «زندگی‌های قبل» ساخته سلین سونگ، زن می باشند.

هرچند “اوپنهایمر” در بین نامزدها از بیشترین اقبال برای کسب گفتن بهترین فیلم برخوردار است (و این پیش بینی را پیروزی‌های قبلی این فیلم در “بفتا” و “گلدن گلوب” هم تایید می‌کند) اما برخی محافل سینمایی از گمان وقوع یک شگفتی تازه در این دوره از جوایز اسکار خبر داده اند. مطابق این پیش بینی ها، «منطقه مورد علاقه» به کارگردانی «جاناتان گلیزر» که اقتباسی از رمانی به قلم مارتین آمیس است می‌تواند در رقابت اسکار بهترین فیلم غافلگیرکننده باشد و «اوپنهایمر» به کارگردانی «کریستوفر نولان» را ناکامی دهد، همانطور که به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها با رای دهندگان ناشناس اسکار نشان دهنده افزایش حمایتاز این فیلم است. «منطقه مورد علاقه» زندگی خانوادگی رودلف هوس فرمانده آشویتس (با بازی کریستین فریدل) و همسرش (با بازی ساندرا هولر) را درست در کنار این اردوگاه کشتار به عکس می‌کشد. این درام هولوکاستی سال قبل در جشنواره کن به نمایش درآمد و جایزه بزرگ و جایزه فیپرشی را از آن خود کرد. این فیلم در جشنواره فیلم تورنتو، تلوراید، نیویورک و لندن نیز به نمایش درآمده و چندین جایزه از انجمن‌های سینمایی آمریکا نیز کسب کرده است.

فیلم «اوپنهایمر» ساخته «کریستوفر نولان» نیز بعد از برنده شدن پنج جایزه در گلدن گلوب و متعاقبا کسب بیشترین نامزدی در جوایز اسکار، فیلم زندگی رابرت جی.اوپنهایمر خالق بمب اتمی، محتمل‌ترین برنده جایزه بهترین فیلم است و در زیاد تر پیش‌بینی‌ها نیز زیاد جلوتر از دیگر رقباست.  با اینهمه کم نیستند افرادی که “اوپنهایمر” را در رده برترین ساخته‌های نولان قرار نمی دهند. هرچند این فیلم، نزدیک به یک میلیارد دلار فروخته است، ولی حتی برخی از هواداران نولان هم، آن را بهترین فیلم کارگردان انگلیسی نمی دانند. به زعم ایشان،‌ این فیلمساز می‌بایست پانزده سال پیش، اسکار بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را برای «شوالیه تاریکی» کسب  می‌کرد. نولان دو سال سپس، «تلقین» را در اسکار داشت که باز هم بخت با او یار نبوده است و به موفقیتی دست نیافت. قابل تکذیب نیست که توفیقاتی که “اوپنهایمر” در دیگر رخدادهای سینمایی سال داشته، شانس نولان را زیاد تر از قبل کرده است.

فیلم “بیچارگان” به کارگردانی یورگوس لانتیموس، اقتباسی از داستان “فرانکنشتاین” با ۱۱ نامزدی مسلما نیرومندترین رقیب اوپنهایمر و یک محصول بریتانیایی دیگر است. در همین حال، غول‌های فرهنگی آمریکایی یعنی مارتین اسکورسیزی با فیلم «قاتلان ماه کامل» و گرتا گرویک با فیلم «باربی» هر کدام به ترتیب با ۱۰ و ۸ امتیاز در تعقیب فیلم‌های بالا می باشند.

تاریخچه وجود ایران در اسکار

تا رونمایی از فهرست برگزیدگان نهایی اسکار ۹۶ ، زمان بسیاری نمانده است. اسکار با همه ویژگی‌ها و ضعف‌ها و نقص هایش،‌ برای عالم سینما،‌حکم المپیک را دارد. همه کشورهایی که صاحب صنعت سینما می باشند و تولیدات سینمایی شان در جهان،‌ کنجکاوی هایی را برمی انگیزد تلاش دارند از این المپیک سهمی داشته باشند و در این میدان خودنمایی کنند. گفتن ندارد که اسکار، همه سینما نیست اما هیچ سینمایی هم نمی تواند از کنار آن بی اعتنا بگذرد. سینمای ایران تا بحال در طول تاریخ جوایز سینمایی اسکار با ۲۹ فیلم در این رقابت وجود داشته و دو جایزه، یک نامزدی و دو بار قرار گفتن در فهرست اولیه جایزه شاخه بهترین فیلم بین‌المللی ماحصل این وجود است. اولین وجود سینمای ایران در جوایز اسکار  به ۴۴ سال قبل بازمی‌گردد و تا به امروز فیلم‌های ایرانی چهار بار به جمع نامزدهای نهایی این اتفاقات سینمایی راه یافته‌اند. بعد از نامزدی تاریخی فیلم «بچه‌های آسمان» در سال ۱۹۹۸ در شاخه فیلم خارجی‌زبان، اصغر فرهادی دو بار با فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» (۲۰۱۱) و «فروشنده» (۲۰۱۶) به جمع نامزدهای نهایی اسکار بین‌المللی راه یافت و دو بار سینمای ایران را صاحب مجسمه طلایی اسکار کرد. کسب دو جایزه از ۲۹ وجود سینمای ایران در شاخه بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان که اکنون به گفتن شاخه بهترین فیلم بین‌المللی شناخته می‌شود، ایران را در زمره کشورهای موفق در رقابت‌های اسکار جای داده است.

به نظر می‌رسد سینمای ایران هم چنان می‌تواند در میدان فرهنگی اسکار هنرنمایی کند و قابلیت‌ها و ظرفیت‌های سینمای خلاق و هوشمند ایران را در این ویترین پرمخاطب به اکران بگذارد.